ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ
(αποσπάσματα από τα συμπεράσματα)

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Τα στοιχεία που διαθέτουμε για να εκτιμήσουμε τα συνολικά αποτελέσματα του τουρισμού στη Σαντορίνη είναι ελλιπή με δεδομένο ότι η έρευνα τουριστικών επιχειρήσεων δεν τελεσφόρησε, ενώ και τα δευτερογενή δεδομένα είναι ιδιαίτερα ελλιπή.

Σε ότι αφορά στα οικονομικά αποτελέσματα, με βάση την ημερήσια τουριστική δαπάνη που εκτιμήσαμε ο εκτιμώμενος τζίρος προσεγγίζει αν δεν ξεπερνά το 1δις €.

Σε ότι αφορά στην απασχόληση, κατά την άποψη μας η καλύτερη εκτίμηση προέρχεται από τα εθνικά δεδομένα με βάση την οποία για κάθε κλίνη δημιουργούνται 0.29 άμεσες θέσεις εργασίας κάθε μορφής σύμβασης στος χαρακτηριστικούς τουριστικούς κλάδους. Με βάση αυτή την εκτίμηση η απασχόληση στη Σαντορίνη ξεπερνά τις 10.000 άτομα. Η παντελής έλλειψη στοιχείων από τις έρευνα επιχειρήσεων δεν επιτρέπει να υπάρξει κάποια εκτίμηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της απασχόλησης.

Σε ότι αφορά στο περιβάλλον, η υψηλή πυκνότητα κλινών στο νησί (πάνω από 1000 ανά τχ.) δεν μπορεί παρά να συνεπάγεται υψηλή πίεση. Η σημαντικότερη μόνιμη επιβάρυνση καταγράφεται από την αλλαγή χρήσεων γης να είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού το 18% του εδάφους έχει πλέον δομηθεί ή καλύπτεται από υποδομές, ενώ και η έλλειψη νερού αποτελεί σημαντικό πρόβλημα που καλύπτεται μερικά από αφαλατώσεις και μεγάλες ποσότητες μεταφερόμενου εμφιαλωμένου νερού.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ

Το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί στην ενότητα αυτή είναι το αν η τουριστική ανάπτυξη έχει επηρεάσει τον προορισμό Σαντορίνη προς μια βιώσιμη κατάσταση, όπως αυτή ορίζεται από τους διεθνείς οργανισμούς. Θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε με τα διαθέσιμα στοιχεία ξεχωριστά σε ότι αφορά στην οικονομία, στην κοινωνία και στο περιβάλλον

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Τα μόνα επίσημα δημοσιευμένα δεδομένα που επιτρέπουν να αποκτήσουμε μια έστω και ατελή εικόνα της οικονομίας της Σαντορίνης αναφέρονται στο συνδυασμό των δεδομένων από το μητρώο επιχειρήσεων της ΕΛΣΤΑΤ του 2010 και την απογραφή πληθυσμού του 2011. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει η σύγκριση είναι ενδεικτική γιατί η απασχόληση αφορά μόνο τους μονίμους κατοίκους και όχι το σύνολο των εργαζομένων που στη περίπτωση του τουρισμού είναι εποχιακοί και δεν κατοικούν μόνιμα στο νησί.

Όμως και από τα στοιχεία των επιχειρήσεων (αριθμός και τζίρος) και από τα στοιχεία της απασχόλησης είναι προφανές ότι ο τουρισμός αποτελεί τη βασική εξαγωγική δραστηριότητα του νησιού με ποσοστά που κυμαίνονται γύρω στο 30% όταν ο μέσος όρος της χώρας σε ότι αφορά στην απασχόλησης δεν ξεπερνά το 8% και της Περιφέρειας το 23%.

Δεύτερος κλάδος σε σπουδαιότητα σε ότι αφορά την απασχόληση, αλλά πρώτος σε τζίρο είναι αυτός του λιανικού και χονδρικού εμπορίου, που συνδέεται έμμεσα με τον τουρισμό, αφού αποτελεί βασικό προμηθευτή των τουριστικών επιχειρήσεων, αλλά και άμεσα τουλάχιστον σε ότι αφορά στους παραθεριστές[1].

Τρίτος σημαντικός παραγωγικός κλάδος είναι αυτός των κατασκευών που φαίνεται να ξεπερνά το 10% της απασχόλησης και να έχει υψηλότερη σημασία από ότι στο μ.ο. της χώρας.

Τέταρτος κλάδος που φαίνεται να υπερεκπροσωπείται στη Σαντορίνη σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα είναι αυτός των μεταφορών. Αντίθετα, σε ότι αφορά τη γεωργία και τη μεταποίηση παρά τη σημαντική παρουσία των κλάδων της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποιίας – η συνολική απασχόληση είναι ιδιαίτερα χαμηλή..

Αναμφισβήτητα ο τουρισμός συνέβαλε στη μεγέθυνση και στη μετεξέλιξη της οικονομίας της Σαντορίνης από μια αγροτική και μεταλλευτική οικονομία με σημαντική συνεισφορά από τον κλάδο της ναυτιλίας σε μια καθαρά τουριστική. Η παραπάνω εικόνα επιβεβαιώνει την άποψη ότι ο τουρισμός αποτελεί πρακτικά μονοκαλλιέργεια στη Σαντορίνη με χαμηλές κλαδικές διασυνδέσεις τοπικά και κατά συνέπεια υψηλές διαρροές τόσο σε ότι αφορά τη προμήθεια αγαθών αλλά και υπηρεσιών απαραίτητων για τη λειτουργία της τουριστικής οικονομίας όσο και μέσω της απασχόλησης και των εισοδημάτων αφού σημαντικό τμήμα επιχειρηματιών και εργαζόμενων δεν κατοικεί στο νησί.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Η ισχυρή οικονομική μεγέθυνση που καταγράφει ο τουρισμός για τουλάχιστον 4 δεκαετίες στη Σαντορίνη έχει και ανάλογα θετικά αποτελέσματα σε ότι αφορά στο πληθυσμό και στη δομή του.

• Ο πληθυσμός σημείωσε αύξηση από 6487 το 1971 (που ήταν το χαμηλότερο σημείο από το 1951 όταν ο πληθυσμός ήταν 9.332) σε 15.097 το 2011. Η αύξηση αυτή οφείλεται αποκλειστικά στην τουριστική ανάπτυξη και στις ευκαιρίες που δημιούργησε

• Η πληθυσμιακή αύξηση οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη θετική φυσική κίνηση (+1173 άτομα τη περίοδο 2001-13). Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα ισχυρή αν συγκρίνουμε με την υπόλοιπη Περιφέρεια η οποία επίσης καταγράφει θετικές τάσεις όταν σε σύνολο χώρας η τάση είναι αρνητική: ήταν +7,74% σε σχέση με τον πληθυσμό (Φυσική κίνηση/πληθυσμό), όταν ήταν μόνο +3,44% στην ΠΝΑ, +1,15% στις Κυκλάδες και -0,02% σε επίπεδο χώρας.

• Το ποσοστό ενεργού πληθυσμού ήταν το 2011 49,3%, υψηλότερο από μ.ο. χώρας 42,4%,

• Οι θετικές αυτές εξελίξεις οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο θετικό μεταναστευτικό ρεύμα: το ποσοστό μεταναστών στη Σαντορίνη είναι 20,6% έναντι 8,3% στη χώρα

• Οι θετικές δημογραφικές εξελίξεις αποτυπώνονται και στην ηλικιακή σύνθεση του πληθυσμού: ο παιδικός πληθυσμός είναι 17,8% στη Θήρα έναντι 16,5% χώρα και το ποσοστό γήρανσης 11,0% έναντι 19,5%. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τη Θηρασιά είναι 11% και 27,7% γεγονός που δείχνει το πρόβλημα βιωσιμότητας.

• Αντίθετα το επίπεδο εκπαίδευσης στη Σαντορίνη υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της χώρας: μόλις 9,56% των κατοίκων του Δήμου Θήρας έχει πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης και 13,85% μεταλυκειακές σπουδές, όταν σε επίπεδο Περιφέρειας είναι 12,12% και 16,91% και σε επίπεδο χώρας 16,73% και 21,37%. Ετσι επιβεβαιώνεται το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης των εργαζόμενων στον τουρισμό που έχει αρνητική επίδραση στο επίπεδο εκπαίδευσης του συνόλου των πολιτών της περιοχής και ανάλογες συνέπειες στη βιωσιμότητα της.

Η ανάπτυξη του τουρισμού συνέβαλε στην αναστροφή των δημογραφικών εξελίξεων στο νησί που επεκράτησαν μετά τον πόλεμο. Η ένταση της τουριστικής δραστηριότητας έχει ως αποτέλεσμα οι δημογραφικοί δείκτες να είναι θετικοί. Μόνο μελανό σημείο: το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ

Η σημαντική επέκταση της δόμησης όπως καταγράφηκε στη προηγούμενη ενότητα αποτελεί το σημαντικότερο αρνητικό παράγοντα σε ότι αφορά στο περιβάλλον δεδομένου ότι επηρεάζει αρνητικά όλα του τα στοιχεία:

- Αλλοίωση τοπίου: η διάσπαρτη δόμηση που καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού έχει κυριολεκτικά «εξαφανίσει» το τοπίο[2]

- Μείωση καλλιεργούμενου εδάφους: η τουριστική πίεση έχει ως αποτέλεσμα η ιδιαίτερα εύφορη γη της Σαντορίνης, λόγω της ιδιοσυστασίας του εδάφους, να έχει μειωθεί σημαντικά θέτοντας σε κίνδυνο τη παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων

- Ποιότητα αστικού περιβάλλοντος: η χωρίς κανόνες δόμηση εκτός ότι δημιούργησε ένα συνεχές αστικό τοπίο (η παρόδια δόμηση έχει πρόσθετες παρεκκλίσεις αρτιότητας) με χαμηλή αισθητική, έχει δημιουργήσει αυξημένες ανάγκες μετακίνησης και στάθμευσης ιδιωτικών και ενοικιαζόμενων αυτοκινήτων και αυτοκινήτων δημόσιας χρήσης με συνέπεια την δημιουργία κυκλοφοριακών προβλημάτων, θορύβου κλπ.. Η αισθητική ρύπανση αυξάνεται από κάθε είδους «πρόχειρες» εγκαταστάσεις κάθε είδους επιχειρήσεων (πχ. στέγαστρα), από την έκθεση εμπορευμάτων και γενική τη κατάληψη δημόσιου χώρου από καταστήματα, το άναρχο τοπίο που επικρατεί στις πινακίδες καθοδήγησης, η έλλειψη φροντίδας σε δημόσιους και μη δομημένους ιδιωτικούς χώρους, η μη τήρηση της νομοθεσίας στους επαγγελματικούς χώρους (αποθήκες υλικών οικοδομής και εμπορευμάτων, στάθμευση οχημάτων κλπ)

- Ποιότητα και επάρκεια νερού: η αυξημένη δόμηση και η συνεπακόλουθη ανάγκη για νερό έχει επιβαρύνει την ήδη προβληματική κατάσταση. Οι συνέπειες είναι πολλαπλές ειδικά για τη γεωργία όπου οι λιγοστές ποσότητες που διαθέτει είναι κακής ποιότητας ( κατά μέσο όρο 3 – 4 μS/cm,που αυξάνεται δραματικά το καλοκαίρι)

- Μείωση της βιοποικιλότητας σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα υψηλή κατάτμηση των ενδιαιτημάτων.

Επιπλέον θα πρέπει να καταγραφούν:

- Η υψηλή συνολική κατανάλωση ενέργειας, τόσο ηλεκτρικής (που παράγεται σχεδόν αποκλειστικά από το συμβατικό θερμικό εργοστάσιο που δυσκολεύεται να καλύψει τις ανάγκες), όσο και από τη θερμική ενέργεια που καταναλώνονται τόσο από τα τοπικά μέσα μεταφοράς όσο και από κάθε είδους επιχειρήσεις. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι η Σαντορίνη έχει χαμηλή σχετική θερμοκρασία, ο τύπος της δόμησης που έχει αναπτυχθεί έχει οδηγήσει στη γενικευμένη χρήση κλιματιστικών με ότι αυτό συνεπάγεται. Η σχεδόν ανύπαρκτη παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ επιβαρύνει τη κατάσταση.

- Η υψηλή ποιότητα νερών κολύμβησης όπως αποτυπώνονται από το σύστημα της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας[3]. Σε αυτό συμβάλει και η σωστή λειτουργία των μονάδων βιολογικού καθαρισμού όπως φαίνεται από τη σχετική βάση δεδομένων της ΕΓΥ[4]. Πηγή ρύπων και πιθανών μεγαλύτερων προβλημάτων αποτελεί το βυθισμένο κρουαζιερόπλοιο Sea Diamond στη Καλντέρα από το 2007.

- Οι αισθητικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη προβληματική διαχείριση στερεών αποβλήτων

Η ένταση του τουριστικού φαινομένου, με τη δόμηση να έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με τη ποιότητα του περιβάλλοντος και τη ποιότητα ζωής με κίνδυνο να επηρεαστεί το ίδιο το τουριστικό προϊόν.

SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ

Η SWOT ανάλυση έρχεται να συνοψίσει την προηγούμενη ανάλυση σε ότι αφορά τα ισχυρά και τα αδύνατα σημεία της περιοχής μελέτης καθώς και τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που υπάρχουν στο εξωτερικό περιβάλλον. Ισχυρά σημεία και ευκαιρίες είναι για αξιοποίηση, ενώ αδύνατα σημεία και κίνδυνοι οφείλουν να αντιμετωπιστούν από τις προτεινόμενες πολιτικές.

ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Brand name παγκόσμιου βεληνεκούς βασισμένο στα πολύ ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά της και τις φυσικές ομορφιές (και παραλίες) με κύριο σημείο ενδιαφέροντος τη Καλντέρα και τη μοναδική θέα που προσφέρει

• Υπαρξη και ικανοποιητική λειτουργία σημαντικών αρχαιολογικών χώρων και μουσείων διεθνούς βεληνεκούς όπως το Ακρωτήρι

• Οικιστικά σύνολα εκτός Καλντέρας (Πύργος, Ακρωτήρι, Βόθωνας, Καρταράδος, Μεγαλοχώρι κλπ) ιδιαίτερου ενδιαφέροντος παρά την αισθητική υποβάθμιση που έχουν υποστεί

• Η παραγωγή κρασιού και άλλων αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας και η σύνδεση της με τη γαστρονομία

• Γενικά καλές υπηρεσίες ύπνου και φαγητού που σε πολλές περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου

• Πολύ καλή αεροπορική και θαλάσσια συνδεσιμότητα με την Αθήνα, το εξωτερικό, τη πλειοψηφία των Κυκλάδων, Ρόδο και Κρήτη

• Οργάνωση μεγάλου αριθμού εκδηλώσεων ποικίλου περιεχόμενου (συνέδρια, πολιτιστικές, αθλητικές κλπ) υπερ-τοπικού χαρακτήρα που προσελκύουν το ενδιαφέρον

• Σχετικά ικανοποιητικό αριθμό οργανωμένων δραστηριοτήτων παρά το γεγονός ότι το κυρίαρχο προϊόν είναι το τρίπτυχο Καλντέρα, Ηλιος, Θάλασσα.

• Η λειτουργία του Νοσοκομείου συμβάλει στη βελτίωση της μέχρι σήμερα εικόνας

ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Η συνεχής επέκταση της τουριστικής προσφοράς σε όλες τις μορφές καταλυμάτων χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη φέρουσα ικανότητα του νησιού

• Η μεγάλη, άναρχη οικιστική ανάπτυξη και η έλλειψη φροντίδας στον δημόσιο και ιδιωτικό χώρο που έχουν αλλοιώσει το τοπίο ακόμη και μέσα στους διατηρητέους οικισμούς (ταμπέλες καταστημάτων, ταμπέλες σήμανσης καταστημάτων, ημιτελή & εγκαταλελειμμένα κτίσματα, επαγγελματικοί χώροι-αποθήκες-υλικά οικοδομών κλπ)

• η αυθαίρετη δόμηση που επεκτείνεται και στις πλαγιές της καλντέρας. Πέρα από την αισθητική υποβίβαση του τοπίου, λόγω της γεωλογίας των πλαγιών παραμένουν άγνωστες οι γεωτεχνικές και γεωλογικές συνέπειες. Πιθανές κατολισθήσεις ή χαλάρωση των εδαφών μπορεί να προκαλέσουν επικίνδυνα ατυχήματα και ανεπανόρθωτες καταστροφές άγνωστου μήκους.

• Ανεπαρκείς υποδομές (λιμάνι αεροδρόμιο, δρόμοι) και κακές υπηρεσίες μεταφορών (ταξί, λεωφορεία) που σε συνδυασμό με τον υψηλό μεταφορικό φόρτο δημιουργούν συνωστισμό και δυσφορία στους μετακινούμενους, τουρίστες και κατοίκους. Αδυναμία διαχείρισης του έντονου κυκλοφοριακού χωρίς ριζικές αλλαγές

• Ο μεγάλος αριθμός κρουαζιεροπλοίων χωρίς χρονικό προγραμματισμό που υποβαθμίζει την εμπειρία λόγω υψηλού συνωστισμού τόσο κατά τη διάρκεια της αποβίβασης και της μεταφοράς, όσο και της μετακίνησης στους χώρους ενδιαφέροντος (κυρίως Φηρά και Οία)

• Μικρή διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος που εστιάζεται κυρίως στο κλασσικό τρίπτυχο και το ηφαίστειο παρά την ύπαρξη σημαντικών πόρων. Μικρή παρουσία ειδικών προϊόντων παρά την ύπαρξη δραστηριοτήτων

• Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης ανθρώπινου δυναμικού: 8,8% με ΑΕΙ/ΤΕΙ, έναντι 11% ΠΝΑ και 15,9% Ελλάδα και 55% υποχρεωτική εκπαίδευση έναντι 45% χώρα – Ανύπαρκτη δια βίου εκπαίδευση (σε όλη τη χώρα). Υψηλή εμπλοκή προσωρινού αλλοδαπού προσωπικού

• Η σχετικά υψηλή εποχικότητα που επηρεάζει τη βιωσιμότητα των τουριστικών επιχειρήσεων αλλά και τη ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών – Η προσπάθεια για τουρισμό όλο το χρόνο που έχει αποδώσει καρπούς πρέπει να συνδυαστεί με αλλαγές στην οργάνωση και λειτουργία των επιχειρήσεων και του προορισμού συνολικά

• Η χαμηλή διασύνδεση της τοπικής παραγωγής με τον τουρισμό με αποτέλεσμα τη συνεχή απώλεια ταυτότητας: 14 ξενοδοχεία + παραγωγοί στο Aegean Cuisine και 19 μονάδες στο «ελληνικό πρωϊνό».

• Συνεχής αύξηση της παρουσίασης καταστημάτων με κινεζικά προϊόντα που επιταχύνει την απώλεια της ταυτότητας του νησιού

• Αδυναμία δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης στερεών αποβλήτων με έμφαση στη χωροθέτηση του Χώρου Ταφής των Υπολειμμάτων και ενίσχυση της διαδικασίας ανακύκλωσης δημόσιων χώρων. Προβλήματα στη καθαριότητα των δημόσιων ειδικά στη πρόσφατη περίοδο λόγω του προβλήματος αποκομιδής.

• Σοβαρά προβλήματα έλλειψης νερού και χρήσης ακατάλληλου νερού

• Προβλήματα διάβρωσης των ακτών

• Σύστημα ηλεκτροδότησης που φαίνεται να λειτουργεί στα όρια του με κίνδυνο επανάληψης φαινομένων black-out

• Υψηλές τιμές που δεν ανταποκρίνονται πάντα σε ανάλογη ποιότητα υπηρεσιών

• Χαμηλός βαθμός συνεργασίας δημόσιων φορέων και επιχειρήσεων

• Η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου και ιεραρχημένου τοπικού συστήματος προβολής, ενημέρωσης και πληροφόρησης τουριστών και επισκεπτών. Υπολειτουργία του γραφείου πληροφόρησης Φηρών

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

• Η σημαντική ζήτηση για μη «αξιοποιημένους» προορισμούς που διατηρούν την αυθεντικότητα τους και την ιδιαίτερη τους ταυτότητα που τα κάνει να ξεχωρίζουν από άλλους παρόμοιους προορισμούς.

• Η ανάδειξη της μεσογειακής διατροφής σε άυλη πολιτιστική κληρονομία της ανθρωπότητας από την Unesco

• Η υιοθέτηση ενός σήματος τοπικής ποιότητας, βιωσιμότητας και υπευθυνότητας (κοινωνικής ευθύνης) για τις τουριστικές επιχειρήσεις

• Τα μονοπάτια που θα μπορούσαν να αυξήσουν την επισκεψιμότητα του νησιού εκτός της υψηλής τουριστικής περιόδου

• Οι δυνατότητες ουσιαστικής αξιοποίησης των υπαρχόντων δημόσιων πόρων που υπολειτουργούν μέσα από την λειτουργία ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ

• Αξιοποίηση «τάσης» για βιώσιμο τουρισμό με υλοποίηση των αρχών του UNWTO

ΚΙΝΔΥΝΟΙ

• Η αύξηση του ανταγωνισμού από άλλα ελληνικά νησιά και γενικότερα από προορισμούς που προσφέρουν σε παγκόσμιο επίπεδο ήλιο και θάλασσα. Ανάγκη για διαφοροποίηση και ποιότητα

• Οι κίνδυνοι που αναμένεται να υπάρξουν για τους παράκτιους πόρους, την διαθεσιμότητα σε νερό και γενικά από τη χειροτέρευση του κλίματος από τη κλιματική αλλαγή. Ανάγκη για συνεχή προσαρμογή

• Αδυναμία λήψης τοπικών πρωτοβουλιών λόγω ασφυκτικού και αναποτελεσματικού πλαισίου στην αυτοδιοίκηση και γενικά στη λειτουργία του κράτους

• Ελλειψη αρμοδιοτήτων, ανθρώπινων και οικονομικών πόρων

• Ελλειψη μηχανισμών αστυνόμευσης και επιβολής αποφάσεων

[1] Αν και με βάση τη ταξινόμηση των διεθνών οργανισμών το εμπόριο δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των χαρακτηριστικών επιχειρήσεων, στη περίπτωση της Σαντορίνης όπως και πολλών άλλων νησιών, το εμπόριο πληροί την προϋπόθεση της εξάρτησης καθοριστικού για την επιβίωση του κλάδου τζίρου από τον τουρισμό ώστε να καταταχθεί στις χαρακτηριστικές τουριστικές δραστηριότητες.

[2] Η σημασία του τοπίου της Σαντορίνης ως αναπόσπαστο κομμάτι του τουριστικού της προϊόντος αναγνωρίζεται και από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου Σαντορίνης 2013-14 όπου αναφέρεται (σ.15-16) το εξής: «Το τοπίο της Θήρας, μαζί με τους αρχαιολογικούς χώρους και την προσαρμοσμένη στη μορφολογία του εδάφους αρχιτεκτονική των οικισμών της, αποτελεί μοναδικό γεωλογικό και περιβαλλοντικό φαινόμενο, στο οποίο στηρίζεται μεγάλο μέρος της σημερινής τουριστικής αξιοποίησης του νησιού, μετατρέποντάς το σε έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς σε παγκόσμια κλίμακα.

[3] http://www.bathingwaterprofiles.gr/node/3302

[4] http://astikalimata.ypeka.gr/